Դեռ ոչ այնքան վաղուց անօդաչու թռչող սարքերը գրեթե իդեալական զենք էին թվում։ 2022 թվականին դրանք դարձան Ուկրաինայում պատերազմը խորհրդանշող գործիք. տասնյակ և հարյուրավոր տեսագրություններ ոչնչացված ռուսական տանկերից ու զրահամեքենաներից՝ նկարահանված փոքր անօդաչուներով, ողողեցին լրատվամիջոցներն ու սոցիալական ցանցերը, գրում է ԱՄՆ բանակի պահեստազորի բրիգադային գեներալ, ԱՄՆ նախկին փոխպետքարտուղարի ռազմական-քաղաքական հարցերով օգնական Մարք Թ. Քիմմիթը՝ Politico-ի համար իր հոդվածում։
Շատ վերլուծաբաններ այն ժամանակ հայտարարել են, որ անօդաչու թռչող սարքերի հայտնությունը պարզապես նոր գործիք չէ, այլ իրական հեղափոխություն ռազմական գործի մեջ։ Դրոնները էժան են, մասսայական և դժվար է դրանք խոցել։ Դրանք անհնարին են դարձնում թիկունքային հատվածների և հրամանատարական կետերի քողարկումը՝ միաժամանակ բացառելով կորուստները սեփական օպերատորների շրջանում։
Սակայն, ինչպես հաճախ լինում է նոր տեխնոլոգիաների դեպքում, «կախարդական զենքի» էֆեկտը կարճատև է լինում։
Ինչու՞ անօդաչու թռչող սարքերը այլևս չեն գերիշխում մարտադաշտում
Նախ, մարտադաշտը անխուսափելիորեն հարմարվում է իրավիճակին: Ուկրաինայում զինված անօդաչու թռչող սարքերի զանգվածային օգտագործումից ընդամենը մի քանի շաբաթ անց ռուսական զորքերը սկսեցին օգտագործել քողարկման, էլեկտրոնային ճնշման և նույնիսկ լրացուցիչ զրահի նոր մեթոդներ՝ «կամիկաձե անօդաչու թռչող սարքերից» սարքավորումները պաշտպանելու համար:
Երկրորդ, արդյունաբերությունը տեղում չի կանգնում: Անօդաչու թռչող սարքերի դեմ պայքարի տեխնոլոգիաների (C-UAS) պահանջարկը կտրուկ աճել է: Այսօր գրեթե յուրաքանչյուր խոշոր պաշտպանական ընկերություն մշակում է իր սեփական անօդաչու թռչող սարքերի դեմ պայքարի համակարգերը՝ ռադիոխանգարումներից և ցանցային «թակարդներից» մինչև լազերային զենքեր:
Հիմնական օրինակը այս տարվա մայիսին իսրայելական Rafael Advanced Defense Systems ընկերությունը առաջին անգամ հաստատեց մարտական պայմաններում հզոր լազերների օգտագործումը՝ որպես քիչ հայտնի Iron Lite ծրագրի մաս: Այս համակարգերն արդեն խոցել են տասնյակ թշնամու թիրախներ՝ էժան և արդյունավետ: Դրանց լայն կիրառումը, այլ տեխնոլոգիաների հետ միասին, վերջնականապես քանդում է այն առասպելը, որ անօդաչու թռչող սարքը «ապագայի զենք» է, որը հնարավոր չէ կանգնեցնել:
Արհեստական բանականություն և անօդաչու թռչող սարք ընդդեմ անօդաչու թռչող սարքի. տեխնոլոգիական մրցավազքի հաջորդ փուլը
Այնուամենայնիվ, անօդաչու թռչող սարքերի դեմ պայքարը չի սահմանափակվում միայն ավանդական հակաօդային պաշտպանության մեթոդներով կամ լազերներով: Մոտենում է նոր փուլ՝ արհեստական բանականություն:
Անօդաչու թռչող սարքերի խմբերը ավելի ու ավելի են վերահսկվում արհեստական բանականության կողմից, ինչը թույլ է տալիս նրանց իրականացնել խմբերի հարձակումներ, որոնք կարող են ծանրաբեռնել ցանկացած մարդու կողմից վերահսկվող պաշտպանական համակարգ:
Հետևաբար, ապագան պատկանում է զանգվածային և համեմատաբար էժան հակաօդային համակարգերին, որոնք նույնպես վերահսկվում են արհեստական բանականության կողմից: Դրանք կկարողանան գործել ռազմաօդային ուժերի սկզբունքներով՝ հետախուզական անօդաչու թռչող սարքեր, հարձակողական անօդաչու թռչող սարքեր, ռմբակոծիչներ և խափանող սարքեր՝ թշնամու խմբերի հարձակումներից պաշտպանվելու համար:
Ինչպես են նոր տեխնոլոգիաները փոխում պատերազմը, բայց ոչ դրա էությունը
Հիշեցնենք, որ պատմությունը գիտի բազմաթիվ «հրաշալի զենքեր», որոնք խոստացել են փոխել պատերազմի ընթացքը՝ հեծելազորային ասպանդակներից և ֆալանգներից մինչև սուզանավեր և հեռահար ռմբակոծիչներ: Վաղ թե ուշ, դրանցից բոլորը բախվել են հակատեխնոլոգիաների:
Նույնն էր նաև ավիացիայի հետ. 1932 թվականին Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Սթենլի Բոլդուինը հայտարարեց, որ «ռմբակոծիչը միշտ կանցնի», սակայն շուտով ի հայտ եկան ռադարները, կործանիչները և զենիթային զենքերը։ Ռմբակոծիչները մնացին պատերազմի կարևոր տարր, բայց դրանք այլևս «անպարտելի զենքեր» չեն։
Նույնը կատարվում է նաև անօդաչու թռչող սարքերի հետ։ Դրանք դեռևս չափազանց կարևոր են։ Եվ այսօր անօդաչու թռչող սարքերը մնում են ճակատը պահելու հիմնական տարրը։ Սակայն մարտադաշտում նրանց միանձնյա գերիշխանության դարաշրջանն անցել է։
Ինչպես ասաց գեներալ Ջորջ Փաթոնը, ոչ թե առանձին տեխնոլոգիաներն են հաղթում, այլ «Մարսի երաժիշտները»՝ հրամանատարները, որոնք կարող են համատեղել բոլոր տեսակի զենքերը։ Անօդաչու թռչող սարքերը այդ նոտաներից միայն մեկն են։
