Ղազախստանն ու Ադրբեջանը շարունակաբար ընդլայնում են իրենց համագործակցությունը էներգետիկ ոլորտում՝ հատկապես նավթի արտահանման նոր և գրավիչ երթուղիների միջոցով։ Աշխարհաքաղաքական փոփոխությունների, արտահանման երթուղիների վերաձևավորման և Կասպյան տարածաշրջանի որոշ երկրների նկատմամբ կիրառվող պատժամիջոցների ֆոնին, մնում է ղազախական նավթը Սև ծովի նավահանգիստներ հասցնելու ամենախոստումնալից երթուղիներից մեկը։
Ղազախստանի էներգետիկայի նախարար Երլան Ակկենժենովն «Trend»-ին տված հարցազրույցում նշել է, որ Բաքու-Սուփսա նավթատարը մնում է ղազախական նավթը Սև ծովի նավահանգիստներ հասցնելու ամենախոստումնալից երթուղիներից մեկը։
«Այս տարվա առաջին կեսին մոտ 750 հազար տոննա նավթ է տեղափոխվել գործող երթուղիներով՝ ինչը կազմում է նախորդ տարվա ընդհանուր ծավալի գրեթե կեսը։ 2025 թվականին մենք նախատեսում ենք պահպանել նմանատիպ ծավալներ, սակայն պատրաստ ենք դրանք ավելացնել՝ կախված շուկայական պայմաններից», — ընդգծել է նախարարը։
Նա նաև նշել է, որ Ղազախստանն անընդհատ կապի մեջ է Ադրբեջանի պետական նավթային ընկերության՝ SOCAR-ի հետ և քննարկում է բոլոր հնարավոր տրանսպորտային միջանցքների, այդ թվում՝ Բաքու-Սուփսա նավթատարի արդյունավետությունը։ Բաքու-Սուփսա նավթատարն առանձնանում է մրցակցային առավելություններով այն ընկերությունների համար, որոնց նավթն անհրաժեշտ է վերամշակել Սև ծովի ափամերձ նավթավերամշակման գործարաններում։ Մասնագետները շեշտում են երթուղու կայունությունը և նրա ապահովումն եվրոպական շուկաների հետ հուսալի կապի հնարավորությամբ։
Տարեկան մինչև 5 միլիոն տոննա հզորությամբ այս երթուղին ռազմավարական կարևորություն է ստանում Ղազախստանի համար և միաժամանակ ամրապնդում է Ադրբեջանի դերը՝ որպես տարածաշրջանային էական տարանցիկ հանգույց։ «KazMunayGas»-ի գլխավոր տնօրեն Ասխաթ Խասենովը «Trend»-ին տված բացառիկ հարցազրույցում ընդգծել է, որ Ադրբեջանի հետ համագործակցությունը չի սահմանափակվում միայն նավթի փոխադրմամբ։
«Մենք մշտապես փնտրում ենք նոր ոլորտներ՝ SOCAR-ի հետ գործընկերությունը խորացնելու համար։ Բաքու-Թբիլիսի-Ջեյհան նավթատարի միջոցով նավթի ծավալը կայունորեն աճում է», — նշել է նա։
Խասենովը հավելել է, որ կողմերն աշխատում են նաև արդյունաբերական անվտանգության, թվայնացման և դեկարբոնացման ուղղություններով։ «Այս գործընկերությունը հիմնված է փոխադարձ վստահության, ինչպես նաև կառավարությունների և ազգային ընկերությունների ընդհանուր շահերի վրա», — ընդգծել է նա։
KazMunayGas-ի կառավարման խորհրդի առաջին փոխնախագահ Կուրմանգազի Իսկալիևը հայտարարել է, որ Ղազախստանը 2025 թվականին ծրագրում է Ակտաու-Բաքու-Ջեյհան երթուղով նավթի տարանցումը հասցնել մինչև 1.7 միլիոն տոնայի։ «SOCAR-ի հետ ստորագրված համաձայնագրի շրջանակում Ակտաու-Բաքու-Ջեյհան երթուղով ղազախական նավթի ծավալը արդեն աճել է 1.4 միլիոն տոնայի՝ 27%-ով։ Այս տարի նպատակ ունենք այն մեծացնել մինչև 1.7 միլիոն տոնա», — ասել է Իսկալիևը Ղազախստանի էներգետիկայի նախարարության ընդլայնված նիստում։
Ծավալների աճը վկայում է ոչ միայն երթուղու տնտեսական նպատակահարմարության մասին, այլև երկու երկրի միջև բարձր մակարդակի քաղաքական և գործառնական համակարգման մասին։
2022 թվականին KazMunayGas-ը և SOCAR-ը ստորագրել են նավթի տարանցման վերաբերյալ շրջանակային համաձայնագիր, իսկ 2023 թվականի մարտին Քաշագան հանքավայրից իրականացվել է 7 հազար տոննա ծավալով փորձնական նավարկություն։
2024 թվականի վերջին Ղազախստանում նավթի փոխադրման ընդհանուր ծավալը հասել է 83.5 միլիոն տոնայի, ինչը նախորդ տարվա համեմատ 4%-ով ավելի է։
