Շվեյցարիայի Լոզանի դաշնային պոլիտեխնիկական դպրոցի գիտնականները մշակել են ԴՆԹ մոլեկուլների ստեղծման նոր տեխնոլոգիա, որոնք ունակ են ավելի ճշգրիտ և ամուր կապվել վիրուսային սպիտակուցների հետ, քան ավանդական հակամարմինները։ Աշխատանքը հրապարակվել է Nature Nanotechnology ամսագրում։
Խոսքն ապտամերների՝ ԴՆԹ-ի կամ ՌՆԹ-ի կարճ շղթաների մասին է, որոնք կարող են ընտրողաբար կապվել որոշակի մոլեկուլների հետ։ Դրանք օգտագործվում են ախտորոշման և թերապիայի մեջ, և ի տարբերություն հակամարմինների, կարող են սինթեզվել լաբորատորիայում, ինչը դրանք դարձնում է ավելի էժան և կայուն։
Սակայն մինչ այժմ ապտամերները, որպես կանոն, եղել են «մեկական», այսինքն՝ կապվել են թիրախային սպիտակուցի մեկ կետի հետ։ Սա նվազեցնում էր դրանց արդյունավետությունը SARS-CoV-2-ի նման վիրուսների հետ աշխատելիս, որոնց սպիտակուցները բաղկացած են երեք նույնական հատվածներից (այսպես կոչված՝ տրիմերներ)։
Հետազոտողները լուծել են այս խնդիրը՝ ստեղծելով MEDUSA (Multivalent Evolved DNA-based SUpramolecular Assemblies) անվանումով մեթոդը։ Այն թույլ է տալիս ստեղծել մուլտիմերային ապտամերներ, որոնք ունակ են միաժամանակ կապվել վիրուսային սպիտակուցի մի քանի կետերի հետ։ Դրա շնորհիվ դրանք տասնյակ, և նույնիսկ հազար անգամ ավելի արդյունավետ են դառնում, քան ավանդական մոլեկուլները։
«Մենք ոգեշնչվել ենք բնական մեխանիզմներից, որոնց միջոցով վիրուսները փոխազդում են բջիջների հետ, և այդ սկզբունքը տեղափոխել ենք սինթետիկ կենսատեխնոլոգիա», — ասել է լաբորատորիայի ղեկավար Մաարտե Բաստինգսը։
Նոր տեխնոլոգիան կարող է կիրառություն գտնել ինչպես վարակիչ հիվանդությունների ախտորոշման, այնպես էլ բուժման նոր մեթոդների մշակման մեջ։ Ապագայում հետազոտողները նախատեսում են կրճատել մշակման ժամանակը և կիրառել մոտեցումն ավելի բարդ վիրուսների համար, ինչպիսիք են Դենգեի վիրուսը և սիբիրյան խոցը։
